عقل انسانها نسبت به عالمهای پس از مرگ هیچ احاطهای ندارد و نمیتواند جزئیات و حوادث آنجا را اثبات یا . . . .
سخن گفتن درباره عالَمهای بعداز مرگ فقط از جانب خداوند و اولیای او جایز است که به همه عالمها احاطه دارند و از حقیقت آنها و آنچه در آنها میگذرد، خبر قطعی و یقینی دارند .
عقل انسانها نسبت به عالمهای پس از مرگ هیچ احاطهای ندارد و نمیتواند جزئیات و حوادث آنجا را اثبات یا انکار کند .
البته عقل لزوم معاد و جهان آخرت و اصل باداش و کیفر را ثابت میکن د اما سخن گفتن در جزئیات برزخ و معاد و بهشت و دوزخ و غیر آن از حوزه درک و توان عقل خارج است .
اینکه آیا در قبر هم عذاب خواهد بود، آیا در قبر سۆال خواهد شد و سۆال کنندگان چه نام دارند، مطالبی است که برای اطلاع پیدا کردن از آنها جز زانو زدن به محضر قرآن و عترت راهی نداریم و نمیتوانیم خود آنها را قبول کنیم یا ردّ نماییم .
قرآن شریف صراحت دارد که پس از مرگ تا قیامت عالَمی است به نام برزخ یا عالَم قبر که چون این عالَم بین دنیا و قیامت کبری است .
برزخ یعنی حد فاصل نام دارد . (1)
علاه بر آن قرآن صراحت دارد که در عالم برزخ عذاب و باداش وجود دارد، یعنی کافران و ستمگران عذاب میچشند و مۆمنان و صالحان از نعمتهای خداوند برخوردارند، گرچه کمال عذاب و ثواب در قیامت است .
قرآن در مورد فرعونیان میفرماید :
« فرعونیان صبح و شام بر آتش عرضه میشوند [و از حرارت آن رنج میکشند] و چون روز قیامت برپا شود، خطاب آید که فرعونیان را به سختترین عذاب وارد کنید » . (2)
صبح و شام مربوط به برزخ است که پیرو دنیا میباشد . بنابر آیه فوق فرعونیان در برزخ بر آتش عرضه میشود و با مشاهده آن و چشیدن حرارت و شنیدن زفیر آن عذاب میگردند و در قیامت آنان را در آتش وارد میسازند .
آیات پاداش شهیدان نیز که حکایت از بهرهمند بودن آنان از نعمتها پس از شهادت است، مربوط به برزخ میباشد.(3)
امام سجاد(علیه السلام) فرمود: « قبر باغی از باغهای بهشت یا حفرهای از حفرههای جهنم است».(4)
پس عذاب قبر برای گناهکاران، و بهرهمندی از نعمت و آسایش برای صالحان قطعی و یقینی است .
مسئله دیگر سۆال و جواب در قبر است که آن نیز اجمالاً قطعی و یقینی است و بنابر روایتی منکر سۆال قبر، شیعه نیست . (1)
بنابر روایات دو فرشته به نام «منکر و نکیر» وظیفه سۆال کردن از بندگان را عهدهدار میباشند . (2)
این دو ملک از مسائل اساسی سۆال مینمایند. پرسش از پروردگار، پیامبر، دین، کتاب، امام، این که عمرش را چگونه صرف کرده، اموالش چگونه به دست آمده و چگونه صرف کرده است.(3)
البته بنابر بعضی روایات سۆال قبر مربوط به مۆمنان خالص و کافران خالص است(4).
احتمالاً منظور روایات این است که این دو گروه فقط در برزخ سۆال و جواب دارند و در قیامت دیگر حساب و سۆال ندارد و مۆمنان خالص مستقیم و بدون حساب به بهشت و کافران خالص مستقیم و بدون حساب به جهنم وارد میشوند .
اما سۆال و جواب انسانهای عادی به قیامت مربوط میشود. شاید از آنان فقط از همان اصول دین سۆال شود، نه آنچه مربوط به عمر و احوال میشود .
دعای تلقین میّت که از دستورهای امامان علیهم السلام است و هنگام دفن مرده مسلمان بر بالای قبر او و خطاب به وی خوانده میشود، به روشنی به سۆال دو فرشته مقرّب صراحت دارد .
بنابر این مطابق روایات به عذاب قبر و سۆال نکیر و منکر اعتقاد داریم .
پینوشتها :
1ـ تفسیر برهان، ج 3، ص 120.
2ـ غفر (40) آیه 64.
3ـ آل عمران (3) آیه 169 ـ 170.
4ـ تفسیر برهان، ج 3، ص 120.
منبع: .al-shia.org
tebyan.net