انسان فقط نباید خداشناس باشد ؛
بلکه دشمن شناس هم باید باشد تا بتواند مسیر سعات و تکامل را طی کند .
یکی از نکات بسیار مهم در زندگی ، دشمن شناسی است ، به طوری که قرآن کریم بر این مسئله تأکید می کند که مواظب باشید دشمن را دوست خود قرار ندهید ، همچنین از امام علی(علیه السلام) نقل شده که دشمن را کوچک نشماریم ؛ ولو اینکه ضعیف باشد .
دشمن را شناسایی کنید !
با توجه به آیات و روایات ، ما دو نوع دشمن داریم ؛ دشمن درونی و دشمن بیرونی .
هرگاه انسان دشمن خود را رو در روی خود ببیند، طبعا از خود دفاع میکند و مواظب است تا کمترین ضربه را از ناحیه دشمن متحمل شود . اما دشمن پنهان درونی بدترین دشمنان است ، چرا که انسان از آن غافل میشود و از نقشههای او کمتر آگاهی مییابد .
دشمن خانگی ضربات مهلکتری را به ما وارد میکند ، لذا بر ماست ابتدا دشمن درون را شناخته و از نقشههای او آگاهی پیدا کنیم و پس از سرکوبی او با عزمی استوار بر دشمن بیرون بتازیم .
دشمن درونی در درون ما وجود دارد و در همه جا با ماست و می توان هوای نفس ، غضب و شهوت را نام برد .
انسان فقط نباید خداشناس باشد؛ بلکه دشمن شناس هم باید باشد تا بتوانند مسیر سعات و تکامل را طی کند ، چرا که در قرآن کریم این مطلب را بیان داشته و بیان می کند که شیطان دشمن بیرونی انسان هاست :
آیا ما با شما عهد نکردیم که از شیطان اطاعت نکنید ؛ زیرا شیطان دشمن آشکارشماست .
« إِنَّ الشَّیْطَانَ یَنزَغُ بَیْنَهُمْ إِنَّ الشَّیْطَان َكَانَ لِلإِنْسَانِ عَدُوًّا مُّبِینًا ؛
همانا شیطان برای انسان دشمنی آشکار است . » (اسراء: 53)
شیطان موجودی شرور و گمراهکننده است که با نفوذبه درون انسان به وسوسه و اغواگری میپردازد .
او همراهی شوم و همدمی نامیمون است که انسان را به کارهای زشت تشویق و بدیهای او را نیز زیبا جلوه میدهد تا به توبه موفق نگردد .
امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) فرمودند :
" لاعدو یحاربه اعدی کن ابلیس ؛
انسان در جنگ، با دشمنی کینهتوزتر از شیطان روبهرو نیست . "
قرآن کریم نیز تصریح میکند که شیطان را دشمن خود بگیریم .
اهمیت و ضرورت دشمنشناسی
" من نام لم ینم عنه ؛
هر کس ازدشمن خود غفلت کند (دشمنان) از او غافل نخواهند بود. "
(نهجالبلاغه، کتاب 26)
موضوع دشمنشناسی در اسلام ، از اهمیت والایی برخوردار است واز همین رو واژه عدو و اعداء در قرآن بارها تکرار شده و آیات متعدد، چهره دشمنان اسلام و راههای مقابله با شیوههای نفوذ آنان را به خوبی تبیین نموده است این آموزههای قرآنی هم دشمنان ما را به ما میشناساند و هم شیوههای مبارزه با آنان را .
روایتی از امام صادق (علیه السلام) است که می فرمایند : اگر کسی پنج ویژگی چون نیت صادق، ذکر تسبیح زیاد، صبر در مصیبت، رضایت به تقدیر الهی و پسندیدن برای مردم هرآنچه را که برای خود می پسندد را دارا باشد، هیچ گاه شیطان حریفش نمی شود و نمی تواند او را از راه راست منحرف کند
شکایت کردن از شیطان را فراموش کن !
انسان نمی تواند از شیطان شکایت کند ؛
چون شیطان اعلام کرده بود که من برای منحرف و جهنمی کردن شما به دنیا آمدهام، همچنین در سخنرانی که در روز قیامت می کند خطاب به انسان ها می گوید : من را ملامت نکنید ؛ بلکه باید خودتان را ملامت کنید . من تنها شما را دعوت کردم ، خداوند نیز راه را ه شما نشان داد و دعوتتان کرد ، این خود شما بودید که با اختیار و انتخاب به دنبال من آمدید .
راه های فرار از شیطان
روایتی از امام صادق (علیه السلام) است که می فرمایند : اگر کسی پنج ویژگی چون نیت صادق، ذکر تسبیح زیاد، صبر در مصیبت، رضایت به تقدیر الهی و پسندیدن برای مردم هر آنچه را که برای خود می پسندد را دارا باشد ، هیچ گاه شیطان حریفش نمی شود و نمی تواند او را از راه راست منحرف کند .
پوشش عیبها با لباس تقوا
« یا بَنی آدَمَ قَدْ أَنْزَلْنا عَلَیْكُمْ لِباساً یُواری سَوْآتِكُمْ وَ ریشاً وَ لِباسُ التَّقْوى ذلِكَ خَیْرٌ ذلِكَ مِنْ آیاتِ اللَّهِ لَعَلَّهُمْ یَذَّكَّرُونَ (26/ اعراف)
اى فرزندان آدم ! لباسى براى شما فرستادیم كه اندام شما را مىپوشاند و مایه زینت شماست اما لباس پرهیزگارى بهتر است ! اینها (همه) از آیات خداست، تا متذكّر (نعمتهاى او) شوید! »
شیطان همانگونه كه لباس از تن پدر ما آدم بیرون آورد تا عیبش آشكار شود ، مىخواهد لباس تقوا را از پیكر ما فرزندان آدم نیز بر كند .
خدا ،انسان ،تقوا ، خودسازی
لباسى كه عیبهاى معنوى انسان را مىپوشاند لباس تقوا است كه بهترین لباسها می باشد و نباید انسان تنها به آن لباسی كه بدنش را مىپوشاند اكتفاء كند :
« وَ لِباسُ التَّقْوى ذلِكَ خَیْرٌ و لباس
پرهیزگارى از هر لباسی بهتر است . »
مراد از هر لباسی، لباسهایی است كه بدن را مىپوشاند، هر چند به آن لباسها نیز باید توجه داشت .
پس می توان بیان کرد که نیاز بدن به لباس، آن قدرها نیاز به تفكّر و تعمق ندارد كه نیاز روح به جامه تقوا .
بدن را سم زدایی کنید !
کار شیطان صدور «سم» به درون انسان است .
اگر کسی که میخواهد دیگری را با سم از پای درآورد، آن را در جیب شخص بگذارد، تأثیری در وی ندارد یا اگر سم را به او بخوراند و او بالا بیاورد، باز هم اثری ندارد .
دستگاه گوارش باید سم را بپذیرد و آن را جذب کند تا پس از ورود به خون، اثر زیان بار خود را به جای بگذارد .
وسوسهها نیز چنین است : هوا، هوس و شهوت رانیهای گوناگون که رقیقترین و سبکترین آن در جوان ها و سنگینترین آن در سالمندان، بهصورت حبّ جاه و مقام مشاهده میشود، نشانه تأثیر سم است .
اگر کسی از تعاریف و القابی که به او میدهند، لذت ببرد، معلوم میشود که سم دراو اثر کرده است .
وجود مبارک امیرمومنان علیهالسلام در عهدنامه مالک اشتر فرمود : شیطان همواره در پی حیله است ؛
وقتی کسی از تو تعریف میکند ، باید مواظب باشی ، چون در خط مقدم آتش شیطان قرار گرفتهای .
منابع :
سایت خبر نیوز
سایت شیعه آنلاین
سایت آیت ا لله
مجتهدی آیت الله جوادی آملی، نسیم اندیشه، ج1، ص124